Ας τα πάρουμε από την αρχή... κάποτε υπήρχαν οι δεινόσαυροι...

Η καταστροφή του Αρχαίου Βασιλείου της Αιγύπτου το 1950 π.Χ., των Σουμερίων το 1800 π.Χ., των Μάγια το 600 μ.Χ όπως και των Πολυνησίων του Νησιού του Πάσχα το 1600 μ.Χ. συνέβησαν, διότι αυτές οι κοινωνίες κατέστρεψαν τα φυσικά περιβαλλοντικά συστήματα που τις υποστήριζαν.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, οι απαιτήσεις αυτών των κοινωνιών ξεπέρασαν το διαθέσιμο φυσικό κεφάλαιο σε συνδυασμό με μια ανικανότητα προσαρμογής τους στη νέα, διαφοροποιημένη κατάσταση του περιβάλλοντος.

Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό όλων των παραπάνω περιπτώσεων είναι ότι τα αίτια των περιβαλλοντικών αλλαγών προϋπήρχαν για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν την τελική σύντομη φάση της διάλυσης. Αυτές οι ασυνεχείς μεταβολές είναι χαρακτηριστικό των μη-γραμμικών συστημάτων όπως οι ανθρώπινες κοινωνίες.

Οι αγροτικές κοινωνίες που δημιουργήθηκαν με την έναρξη της αγροτικής επανάστασης περίπου 11.000 χρόνια πριν και μέχρι την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης το 1750, είχαν επιτύχει σε μεγάλο βαθμό την αρμονική συμβίωση με το περιβάλλον τους μέσα από διαδοχικές πολιτιστικές προσαρμογές.

Μεγάλοι πολιτισμοί, όπως ο αρχαίος Ελληνικός, ο Ινδικός και ο Κινεζικός, δεν είχαν αποσυνδέσει τη γνώση από το σεβασμό και την ιερότητα της φύσης και λειτουργούσαν με βιώσιμες αξίες. Η βιωσιμότητα δεν είναι νέα, ούτε ως ιδέα ούτε ως πρακτική.

Ο άνθρωπος και η κοινωνία του, από την αρχή αντιµετώπισαν τη φύση σαν ζωτικό χώρο και σαν ένα παραγωγικό σύστημα. Αρχικά η σχέση του ανθρώπου µε τη φύση ήταν αρµονική και είχε τη γνώριµη ζωική «αθωότητα». Στη συνέχεια όµως, η σχέση αυτή άρχισε να παίρνει χαρακτηριστικά σχέσης κυριαρχίας και συγκρούσεων για την επέκταση της κυριαρχίας αυτής.

Τελικά, η βία και η κυριαρχία προς τη φύση έγινε βία µεταξύ των ανθρώπων και παιχνίδι κυριαρχίας στην κοινωνία.

Στην πορεία αυτή, η ανάπτυξη αποτέλεσε ένα διαρκές ιδεολόγηµα όλων των εποχών και των πολιτισµών και µια διαρκή µετάθεση στόχων.

H ανθρωπότητα εισέρχεται στον 21 αιώνα έχοντας στην κατοχή της έναν υλικό πλούτο άνευ προηγουμένου στην ιστορία της, αλλά φορτωμένη παράλληλα με προβλήματα πρωτοφανούς εντάσεως, που απειλούν την ίδια την επιβίωσή της.


Ευήμερο ή Εφήμερο?... ο άνθρωπος έχει σήμερα το αίσθημα ότι η ευημερία αυτή είναι πρόσκαιρη και απατηλή.Κανείς όμως, ούτε και ο πλέον αισιόδοξος, μπορεί να ισχυρισθεί ότι η έξοδος από την κατάσταση αυτή θα είναι εύκολη. Η ποιότητα ζωής των ανθρώπων, παρά την εκρηκτική ανάπτυξη, χειροτερεύει. Εδώ ίσως έρχεται ως απάντηση η βιώσιμη ανάπτυξη.

Η βιώσιμη ανάπτυξη, παρά το ότι έχει τις ρίζες της στον 18 αιώνα και κυρίως στις επιστήμες της βιολογίας και της γεωπονίας, εμφανίστηκε και εγκαθιδρύθηκε σαν επιστημονικός όρος μόλις την δεκαετία του ’90, δηλαδή είναι ακόμη σε "εφηβική" ηλικία, οδεύοντας προς την ωριμότητα.

Εφ’ όσον λοιπόν η βιωσιµότητα υποσκάπτεται από την «άγρια» ανάπτυξη - ακόµα και αυτή καθ' αυτή η οικονοµική βιωσιµότητα υπό ορισµένες συνθήκες - έγινε κατανοητό ότι πρέπει να αντικαταστήσουµε την ανάπτυξη, ως στόχο εύκολο και επικίνδυνο, µε την βιώσιµη ανάπτυξη.


«… ο βιομηχανικός καπιταλισμός είναι ένα σφαιρικό αδιέξοδο: αν πάψει να παράγει για χάρη της παραγωγής θα καταστρέψει τον εαυτό του· αν συνεχίσει να παράγει -όπως παράγει και χωρίς να μεταλλαχτεί- θα μας καταστρέψει όλους»




Τι είναι η βιωσιμότητα;

Για την κατανόηση και εφαρμογή της βιωσιμότητας είναι απαραίτητη η γνώση της δομής και της λειτουργίας των περιβαλλοντικών συστημάτων και των ανθρώπινων συστημάτων που εμπεριέχουν τα συστήματα της οικονομίας και της κοινωνίας. Όμως, η γνώση του επί μέρους ΔΕΝ αρκεί για τη γνώση του όλου.

Η γνώση για κάθε δένδρο δεν αρκεί για να γνωρίσουμε το δάσος. Η κατανόηση της ιεραρχίας και των σχέσεων μεταξύ των δένδρων, όπως και μεταξύ των δένδρων-κλίματος-εδάφους που διαμορφώνονται και από τα δένδρα (αλλά όχι μόνο) είναι απαραίτητη για την κατανόηση και μελέτη του δάσους.

Έτσι, η κατανόηση των
σχέσεων και της ιεραρχίας μεταξύ των περιβαλλοντικών συστημάτων (οικοσυστημάτων) και των ανθρώπινων συστημάτων (οικονομικών και κοινωνικών) είναι εξίσου σημαντική. Οι τρεις πυλώνες της βιωσιμότητας (περιβάλλον-οικονομία-κοινωνία) δεν είναι παράλληλοι όπως οι πυλώνες μιας γέφυρας· υπάρχει ιεραρχία (βλέπε Ρώσικες κούκλες).


Το περιβάλλον είναι σύστημα ιεραρχικά ανώτερο και εξασκεί μακροπρόθεσμα έλεγχο στα ανθρώπινα συστήματα της οικονομίας και της κοινωνίας.


Επί πλέον, τα περιβαλλοντικά και τα ανθρώπινα συστήματα δεν είναι
στατικά, αλλά μεταβάλλονται και εξελίσσονται συνεχώς. Τα πρώτα εξελίσσονται αργά τα δεύτερα γρήγορα. Η αναγνώριση αυτής της βασικής διαφοράς και μόνο μας οδηγεί σε «βιώσιμους δρόμους».

Τελικά η βιωσιμότητα περιγράφεται ως "η αρμονική συνεξέλιξη ανθρώπινων συστημάτων και περιβαλλοντικών συστημάτων ή οικοσυστημάτων".



Τι είναι η βιώσιμη ανάπτυξη;

Ο γνωστότερος ορισμός της βιώσιμης ανάπτυξης ανήκει στην πρωθυπουργό της Νορβηγίας Gro Harlem Brundtland. Ως πρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη η κ. Brundtland παρέδωσε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, το 1987, την Αναφορά της με τίτλο «Το κοινό μας μέλλον» που είναι γνωστή ως “Brundtland report” στην οποία ορίζεται η βιώσιμη ανάπτυξη ως:


«η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες των σύγχρονων γενεών χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των επόμενων γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες»



Η οικονομική ανάπτυξη (μεγέθυνση) χωρίς όρια δεν αποτελεί πλέον παρά ουτοπία. Σήμερα, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια δυναμική διαδικασία που στηρίζεται σε τρεις «πυλώνες»:


την οικονομία ► την κοινωνία ► το περιβάλλον



Με λίγα λόγια, η ταύτιση της ανάπτυξης μόνο με την οικονομική μεγέθυνση δεν μπορεί πλέον να προσφέρει λύσεις στην εποχή μας.

Το ζητούμενο είναι η διατήρηση και η αύξηση των υψηλών ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης, χωρίς όμως να διαταραχθεί ο κοινωνικός ιστός και χωρίς να υποβαθμιστεί το περιβάλλον. Σε περίπτωση που οι δύο αυτές συνιστώσες δεν ληφθούν υπόψη, πολύ σύντομα αφενός θα οδηγήσουν σε συγκρούσεις και αφετέρου θα αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα επιβράδυνσης της οποιασδήποτε οικονομικής μεγέθυνσης.







Η βιομάζα είναι ανανεώσιμη
. Ουσιαστικά είναι ένας αέναος μετατροπέας της ηλιακής ενέργειας, η οποία αποθηκεύεται σε χημική μορφή στα φυτά μέσω της φωτοσύνθεσης.

Έχει υπολογιστεί ότι κατ’ έτος, παράγονται παγκοσμίως μέσω της φωτοσύνθεσης περίπου 220 δισεκατομμύρια τόνοι ξηρής βιομάζας στον πλανήτη, με ενεργειακό ισοδύναμο που αντιστοιχεί στο δεκαπλάσιο της σημερινής παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας.

Χρησιμοποιώντας ένα πολύ μικρό κομμάτι του δυναμικού αυτής της πρώτης ύλης, δεν πιστεύω ότι έχουμε να χάσουμε και πολλά, αντιθέτως υπάρχουν πάρα πολλά οφέλη. Ειδικά όταν σήμερα υπάρχουν τρόποι ώστε με τη βιομάζα να έχει ενέργεια ο καταναλωτής στη μισή τιμή από αυτή του πετρελαίου.

Ας μην ξεχνούμε ότι και τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο κτλ) από τη βιομάζα προέρχονται. Συγκεκριμένα από τεράστιες ποσότητες βιομάζας (πχ τεράστια δάση) που λόγω γεωλογικών αλλαγών καταπλακώθηκαν και εγκλωβίστηκαν στο εσωτερικό της γης και υπό κατάλληλες αναερόβιες συνθήκες μετατράπηκαν σε καύσιμα.

Η διαφορά είναι ότι το πετρέλαιο χρειάστηκε περί τα 70.000.000 χρόνια για να σχηματιστεί από βιομάζα, ενώ για τη χρήση της βιομάζας σε μορφή πελλέτας (pellets - στερεά μορφοποιημένα βιοκαύσιμα) αρκούν 70 μόνο ημέρες.

Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται τα στερεά μορφοποιημένα βιοκαύσιμα ή πελλέτες (pellets) τα οποία είναι μία άριστη και φθηνή λύση για αντικατάσταση του πετρελαίου θέρμανσης. Τα pellets είναι συμπιεσμένη βιομάζα δηλαδή ανανεώσιμο - ανεξάντλητο καύσιμο που δεν ρυπαίνει το περιβάλλον.

Φυσικά στην Ελλάδα είναι άγνωστο καύσιμο, ενώ στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη η αγορά πελλέτας γνωρίζει μεγάλη άνθηση (pellet boom). Στις ευρωπαικές χώρες τα pellets χρησιμοποιούνται ευρέως εδώ και 2 δεκαετίες αντικαθιστώντας το πετρέλαιο θέρμανσης και το φυσικό αέριο, με σοβαρά θετικά αποτελέσματα για την οικονομία τους και το περιβάλλον.


Η πρώτη ύλη

Η πρώτη ύλη των πελλετών είναι βιομάζα που μπορεί να προέρχεται από διάφορες πηγές υπολειμμάτων. Ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω: υπολείμματα βιομηχανίας κατεργασίας ξύλου (πχ πριονίδια), υπολείμματα των καλλιεργειών (άχυρα, στελέχη βαμβακιού, κλαδέματα), δασική βιομάζα (διαχείριση δασών), αυτοφυής βιομάζα (πχ καλάμια).


Αξιοποίηση υπολειμματικής βιομάζας


Επίσης η βιομάζα μπορεί να είναι καλλιεργούμενη, κάτι που βοηθά στον προγραμματισμό και τη συνεχή παροχή πρώτης ύλης στη βιομηχανία πελλέτας. Ενδεικτικά αναφέρονται ως τέτοιες καλλιέργειες (ενεργειακές) οι εξής:

Ινώδες σόργο, Αγριαγκινάρα, Μίσχανθος, Κενάφ, Καλάμι, Switchgrass (είδος κεχριού). Επίσης μπορούν να καλλιεργηθούν και δασικά είδη όπως Ευκάλυπτος, Ψευδακακία, Ιτιά, Λεύκα, Ήμερη κάνναβη κ.α


Αξιοποίηση ενεργειακών καλλιεργειών για παραγωγή βιομάζας



Η διαδικασία παραγωγής πελλέτας

Η παραγωγή των πελλετών (pellets) γίνεται σε αντίστοιχες μονάδες επεξεργασίας. Οι πελλέτες (pellets) είναι μικρά κυλινδρικά τεμάχια συμπιεσμένης βιομάζας (από διάφορες καλλιέργειες, δασική βιομάζα, υπολείμματα βιομηχανίας ξύλου πχ πριονίδια κτλ) διαφόρων μεγεθών (π.χ. διαμέτρου 6 mm και μήκους 30 mm). Οι πελλέτες έχουν υγρασία 8-10 % (ειδικό βάρος περί τα 650 κιλά ανά κυβικό μέτρο) και θερμική αξία περί τα 17-21 MJ/kg (ανάλογα με το είδος της βιομάζας), δηλαδή 2 κιλά πελλέτας ισοδυναμούν λίγο λιγότερο από 1 λίτρο πετρελαίου.


Πλήρες διάγραμμα των pellets

(πρώτη ύλη - παραγωγή pellets - διανομή - καυστήρας με αποθήκη)


Η συμπιεσμένη βιομάζα σε μορφή πελλέτας επιτρέπει διανομή και αποθήκευση των στερεών καυσίμων παρόμοια με αυτή των υγρών καυσίμων και καθιστά δυνατή τη χρήση για οικιακή θέρμανση ή θέρμανση κτιρίων και άλλων εγκαταστάσεων όπως για παράδειγμα βιομηχανικών μονάδων.


Μονάδες παραγωγής πελλέτας (βιομηχανίες)

Στο παρακάτω σχήμα δίνεται η γραμμή παραγωγής μιας βιομηχανίας pellets:


Διαδικασία παραγωγής pellets (γραμμή παραγωγής)



Ενδεικτικές περιπτώσεις χρήσης pellets ως καύσιμο


Στη συνέχεια παρουσιάζονται ορισμένες περιπτώσεις χρήσης pellets ως καύσιμο.



Σημειώνεται ότι υπάρχουν έτοιμες λύσεις για τους μεγάλους καταναλωτές (βιομηχανίες, ξενοδοχεία κτλ) όπου έτοιμα κοντέινερ (όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες) με πλήρες εξοπλισμό (καυστήρες, αποθήκη-σιλό κτλ) ενσωματώνονται στο υπάρχον δίκτυο θέρμανσης (με απλό by pass). Οι καυστήρες πετρελαίου ή αερίου παραμένουν ως εφεδρικοί. Η εξέλιξη στο εξωτερικό είναι τέτοια, που η προμήθεια καυσίμου πελλέτας (ανεφοδιασμός) στους μεγάλους καταναλωτές γίνεται πλέον αυτόματα: ένας αισθητήρας υπάρχει στη δεξαμενή αποθήκευσης, και λίγο πριν αδειάσει η αποθήκη ειδοποιείται αυτόματα ο προμηθευτής πελλέτας με sms.

Εκτός από την απλή θέρμανση κτιρίων και κατοικιών υπάρχουν και άλλες χρήσης των pellets. Για παράδειγμα, κεντρικές εγκαταστάσεις συμπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης ή μόνο θέρμανσης με δίκτυα τηλεθέρμανσης οικισμών, είναι εφαρμογές που σύντομα θα δούμε και στην Ελλάδα.


Τηλεθέρμανση με pellets στη Σουηδία


Τα οφέλη για τον καταναλωτή

Λόγω της ραγδαίας αύξησης της αγοράς πελλέτας για θέρμανση στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, η βιομηχανία παραγωγής καυστήρων πελλέτας έχει κάνει μεγάλα τεχνολογικά άλματα με αποτέλεσμα οι καυστήρες πελλέτας που κυκλοφορούν στο εμπόριο σήμερα να έχουν πολύ μεγάλη απόδοση, παρόμοια πλέον (ή και μεγαλύτερη) με την απόδοση των καυστήρων πετρελαίου (80-85%). Επίσης η τροφοδοσία του καυσίμου (pellets) στον καυστήρα από το χώρο αποθήκευσης είναι αυτόματη, με μηχανικό ή πνευματικό σύστημα.


Οικιακές θερμάστρες και ενεργειακά τζάκια με καύσιμο πελλέτα


Η λιανική τιμή της πελλέτας στη χώρα μας, στην παρούσα φάση, είναι περί τα 180-200 ευρώ/τόνο. Όπως προαναφέρθηκε, 2 κιλά πελλέτας ισοδυναμούν περίπου με 1 λίτρο πετρελαίου. Βάσει των παραπάνω, είναι ξεκάθαρο ότι ο καταναλωτής που θα επιλέξει τη θέρμανση με πελλέτα, θα έχει κόστος θέρμανσης περί τα 0,4 ευρώ (40 λεπτά) ανά λίτρο ισοδύναμου πετρελαίου. Δεδομένου του γεγονότος ότι πλέον το πετρέλαιο θέρμανσης κυμαίνεται στα 0,7 ευρώ (70 λεπτά) το λίτρο, προκύπτει ότι
η θέρμανση με στερεό καύσιμο παρέχει μείωση του κόστους θέρμανσης περίπου κατά 40% σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης.


Καυστήρες κεντρικής θέρμανσης pellets και αποθήκευση καυσίμου


Το οικονομικό όφελος από τη μείωση του κόστους θέρμανσης, γίνεται πολλαπλάσιο στην περίπτωση των μεγάλων κτιρίων (σχολεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία κτλ) ή των βιομηχανικών & θερμοκηπιακών μονάδων, ενώ μεγάλες είναι και οι προοπτικές για τη χρήση της πελλέτας στην τηλεθέρμανση οικισμών.

Για τους μεγάλους καταναλωτές οι τιμές συνήθως διαμορφώνονται στα 130-150 ευρώ/τόνο (δηλ. τιμή ισοδύναμου πετρελαίου 26-30 λεπτά/λίτρο), οπότε στην περίπτωση αυτή ο καταναλωτής πελλέτας εξοικονομεί πάνω από το 50% των συνολικών εξόδων για θέρμανση (σε σχέση με το πετρέλαιο).

Βεβαίως τα παραπάνω νούμερα είναι ενδεικτικά για τον καταναλωτή και το όφελος μπορεί να είναι μικρότερο λόγω αύξησης τιμών στην αγορά πελλέτας (κερδοσκοπία), ως συνέπεια της αύξησης του πετρελαίου. Εδώ πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι το κόστος παραγωγής πελλέτας (σε αντίθεση με άλλα καύσιμα) μειώνεται συνεχώς λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης και της βελτιστοποίησης όλων των κρίκων της παραγωγικής αλυσίδας.



Η Ευρωπαϊκή πραγματικότητα

Στη συνέχεια δίνεται ως παράδειγμα η Αυστρία, μία χώρα περίπου με τα μεγέθη της Ελλάδας, η οποία την τελευταία δεκαετία έχει κάνει θαύματα με την πελλέτα ως καύσιμο.


Εξέλιξη της παραγωγής πελλέτας στην Αυστρία


Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται η εξέλιξη του κόστους θέρμανσης με πετρέλαιο και πελλέτα (τελικό κόστος θέρμανσης και όχι τιμές πώλησης των καυσίμων).


Κόστος θέρμανσης με χρήση πελλέτας και πετρελαίου (Αυστρία-Γερμανία)


Όπως φαίνεται από το διάγραμμα που αφορά στην Αυστρία, από τις αρχές του 2004, το κόστος θέρμανσης με πελλέτα έφτασε να είναι σχεδόν το μισό, ενώ σήμερα με τις υπάρχουσες τιμές του πετρελαίου, η ψαλίδα έχει ανοίξει ακόμη περισσότερο. Η ίδια εικόνα και για την Γερμανία μετά το 2006. Επίσης είναι χαρακτηριστική η μείωση του κόστους των pellets στην Αυστρία, κυρίως λόγω συμπίεσης του κόστους παραγωγής και διακίνησης, με τη συνεχή βελτίωση της τεχνογνωσίας.

Σήμερα πλέον στην Αυστρία πωλούνται περισσότεροι καυστήρες pellets από καυστήρες πετρελαίου.

Μάλιστα η αυστριακή κυβέρνηση δίνει οικονομικά κίνητρα για χρήση πελλέτας (επιδότηση αγοράς καυστήρων, χαμηλότερη φορολόγηση από τα ορυκτά καύσιμα κτλ).

Σχετικά με τις τιμές πώλησης πελλέτας στα διάφορα ευρωπαϊκά κράτη, στο παρακάτω σχήμα δίνεται η κατάσταση της αγοράς σε 17 ευρωπαϊκές χώρες, για το διάστημα Ιούλιος 2007-Απρίλιος 2008.



Επίσης παρουσιάζεται και η τάση των τιμών πελλέτας ορισμένων χωρών την τελευταία τριετία.



Κλείνοντας, δίνεται και η εικόνα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας πελλέτας.


Η ραγδαία εξέλιξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας πελλέτας


Στους χάρτες φαίνονται τα εργοστάσια παραγωγής πελλέτας της Ευρώπης. Τα εργοστάσια διπλασιάστηκαν από 115 (2003) σε 236 (2005) σε μία διετία, ενώ το 2007 αυξήθηκαν σε περισσότερα από 400. Χαρακτηριστική η εικόνα στη γειτονική Ιταλία, καθώς και η ορφάνια της Ελλάδας.


Οι βιομηχανίες παραγωγής πελλέτας στην Ευρώπη


Στην Ελλάδα, πρόσφατα ξεκίνησαν να παράγουν pellets τρεις μονάδες μικρής δυναμικότητας, στη Θεσσαλία.


Ολοκληρωμένα σχήματα παραγωγής ενέργειας από βιομάζα

Τα μοντέλα αξιοποίησης της βιομάζας είναι πολυάριθμα. Ενδεικτικά παρουσιάζεται το παρακάτω σχήμα για να γίνει κατανοητό ότι τα περιθώρια αξιοποίησης της βιομάζας είναι τεράστια (όπως τεράστιες είναι και οι ποσότητες ανανεώσιμης βιομάζας στη χώρα μας που μένουν αναξιοποίητες).

Το σχήμα στοχεύει στην βελτιστοποίηση της παραγωγής ενέργειας από βιομάζα και την μεγιστοποίηση του αποτελέσματος (οικονομικού, ενεργειακού κτλ).

Δίνεται απλή μακέτα για την κατανόηση του συστήματος παραγωγής. Τέτοιες βιομηχανικές μονάδες λειτουργούν με μεγάλη επιτυχία σε χώρες της Ευρώπης και αναρωτιέμαι γιατί όχι και στην Ελλάδα.


Σχήμα ολοκληρωμένης παραγωγής

(Hλεκτροπαραγωγή-Τηλεθέρμανση-Παραγωγή pellets με μοναδική πρώτη ύλη τη βιομάζα)


Το σχήμα αποτελείται από μονάδα ηλεκτροπαραγωγής (συμπαραγωγής ηλεκτρισμού-θερμότητας), μονάδα τηλεθέρμανσης οικισμού και μονάδα παραγωγής pellets. Όπως φαίνεται και πάνω δεξιά στο σχήμα, δίνεται και ένας ενδεικτικός προγραμματισμός πρώτης ύλης για την Ελλάδα,ο οποίος βασίζεται σε καλλιέργειες (στο κενό διάστημα του προγράμματος χρήση πριονιδιών, κλαδεμάτων κτλ).

Στο παραπάνω μοντέλο, με την καύση της βιομάζας παράγεται ηλεκτρισμός (ατμός-τουρμπίνες).

Μετά την ηλεκτροπαραγωγή, μία ποσότητα του ατμού χρησιμοποιείται στην τηλεθέρμανση, όπου με εναλλάκτες θερμότητας ζεσταίνεται το νερό του δικτύου τηλεθέρμανσης και οδηγείται για τη θέρμανση των κτιρίων.

Μια άλλη ποσότητα ατμού χρησιμοποιείται στη μονάδα παραγωγής pellets, όπου επίσης μοναδική πρώτη ύλη είναι η βιομάζα. Σημειώνεται ότι γενικά στις μονάδες παραγωγής πελλέτας, η ενέργεια για την ξήρανση της βιομάζας είναι μεγάλο κομμάτι του κόστους παραγωγής και αποτελεί και το σύνολο σχεδόν της κατανάλωσης ενέργειας.

Έτσι τελικά παράγονται 3 προϊόντα δηλαδή ηλεκτρισμός, pellets και παροχή θέρμανσης.

θέλω να πιστεύω ότι από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι η μοναδική λύση που υπάρχει. Σήμερα είναι διαθέσιμο ένα μεγάλο φάσμα, φθηνών και φιλικών στο περιβάλλον, ενεργειακών λύσεων. Άντε μπρε και στην Ελλαδίτσα μας!





Δίνεται ενδεικτικά και ένας σύνδεσμος για διασταύρωση τιμών pellets.


Τιμή πελλέτας 150 ευρώ/τόνο συνεπάγεται θέρμανση ανάλογη με τιμές 30 λεπτά/λίτρο πετρέλαιο θέρμανσης.

Δηλαδή πελλέτα 0,15/κιλό και 2 κιλά πελλέτας=1 λίτρο πετρέλαιο.

Ας πάει όπου θέλει η τιμή πετρελαίου διεθνώς.


Και ορισμένα βιντεάκια για το ευγενές αυτό άθλημα:

Pellets Gain Popularity

Making wood pellets

Biotech Biomass Boiler for Home Heating

Wood fuel boiler at RJ Mitchell Primary School

Pasture Care - fun with Willow

Stinger Bale Transporter

Σε συνέχεια προηγούμενου άρθρου για τη βιοαιθανόλη, στο παρόν άρθρο γίνεται παρουσίαση των βιοδιυλιστηρίων.


Γιατί επενδύσεις στη βιοαιθανόλη;

Η χώρα μας είναι υποχρεωμένη (βάσει ευρωπαϊκών Οδηγιών δηλαδή Νόμων) να αντικαταστήσει μέχρι το 2010 το 5,75% και μέχρι το 2020 το 10% των καυσίμων κίνησης (για τις μεταφορές) με βιοκαύσιμα οπότε βάσει της πρόβλεψης κατανάλωσης βενζίνης στη χώρα πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι παρακάτω ποσότητες αιθανόλης σε ετήσια βάση:



Οι ποσότητες αυτές αιθανόλης, είτε θα παράγονται στην Ελλάδα, είτε θα εισάγονται. Για το λόγο αυτό έγινε η γνωστή ιστορία των επενδύσεων της ΕΒΖ (Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης) στη βιοαιθανόλη, σε συνδιασμό με το νέο ευρωπαϊκό καθεστώς στη ζάχαρη, όπου μπορεί η χώρα να παράγει πλέον ΜΟΝΟ τη μισή ζάχαρη από ότι στο παρελθόν.

Τα παραπάνω σημαίνουν ότι μέχρι το 2010 απαιτούνται 3 τεράστιες μονάδες αιθανόλης με κόστος κατασκευής περί τα 350 εκατ. ευρώ, ενώ μέχρι το 2020 οι βιομηχανίες αιθανόλης πρέπει να γίνουν 7-8 μεγάλες ή δεκάδες μικρότερες. Εκτός και αν αποφασιστεί πολιτικά ότι θα εισάγουμε ως χώρα καραβιές αιθανόλης από χώρες όπως η Βραζιλία.


ΕΒΖ: Παραγωγή αιθανόλης από καλαμπόκι? «Έγκλημα και τιμωρία»

Για τους θιασώτες της βιοαιθανόλης από καλαμπόκι, τα πράγματα είναι κάπως έτσι: το κόστος παραγωγής της αιθανόλης από καλαμπόκι είναι ισχυρά εξαρτώμενο από το κόστος της πρώτης ύλης, δηλαδή την τιμή του καλαμποκιού. Η τιμή του καλαμποκιού έχει κάνει ράλι τα τελευταία χρόνια οπότε ο καθένας μπορεί να καταλάβει τις συνέπειες. Η τιμή πώλησης της αιθανόλης δεν εξαρτάται όμως από το κόστος παραγωγής (και από την τιμή της πρώτης ύλης - καλαμπόκι) αλλά από τις τιμές της βενζίνης (δηλαδή τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου και τους κρατικούς φόρους). Σημειώνεται ότι η αιθανόλη θα προστίθεται στα διυλιστήρια ώστε τελικά να διατίθεται στα πρατήρια μίγμα βενζίνης-αιθανόλης.

Για λόγους σύγκρισης αναφέρεται ότι 1 λίτρο βιοαιθανόλης παράγεται από 3 κιλά περίπου καλαμπόκι – και 3 λίτρα αιθανόλης ισοδυναμούν ενεργειακά με 2 λίτρα βενζίνης.


Το κόστος παραγωγής αιθανόλης από καλαμπόκι

(σήμερα οι τιμές στο καλαμπόκι είναι πολύ υψηλότερες από το μέγιστο του 2007)


Εάν η ΕΒΖ τελικά υιοθετήσει την επένδυση που προτείνει η κοινοπραξία Renew Energy και Cal West Ethanol, δηλαδή μικρές μονάδες αιθανόλης με πρώτη ύλη αποκλειστικά το καλαμπόκι, τα οικονομικά αποτελέσματα της επένδυσης είναι ΑΜΦΙΒΟΛΑ, διότι δεν διαφαίνεται σημαντική πτώση των τιμών καλαμποκιού την επόμενη πενταετία. Έτσι η τύχη της επένδυσης θα ΚΡΙΘΕΙ τελικά από το ύψος των ΚΡΑΤΙΚΩΝ και ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ επιδοτήσεων που θα δοθούν για τις επενδύσεις. Εκτός και αν μειωθεί ΔΡΑΜΑΤΙΚΑ η τιμή του καλαμποκιού διεθνώς τα επόμενα χρόνια , κάτι που κανένας σήμερα δεν μπορεί να προβλέψει!

Σημειώνετα ότι για την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου η βιομηχανία αιθανόλης είναι λιγότερο αναπτυγμένη (σε σχέση με Βραζιλία-ΗΠΑ), η παραγόμενη βιοαιθανόλη γίνεται ανταγωνιστική της βενζίνης για τιμές πετρελαίου 90€ ανά βαρέλι, ενώ υπολογίζεται ότι η έρευνα και η τεχνολογική ανάπτυξη στον τομέα των βιοκαυσίμων θα επιφέρει μείωση κόστους κατά 30% μετά το έτος 2010.

Κατά τη γνώμη μου ένα τέτοιο είδος επένδυσης είναι ΑΡΡΩΣΤΟ για πολλούς οικονομικούς λόγους αλλά κυρίως για περιβαλλοντικούς (αυτό είναι το μοναδικό ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ στα βιοκαύσιμα), διότι η βιοαιθανόλη από καλαμπόκι ΔΕΝ προσφέρει τίποτα στη «ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΓΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» αφού για κάθε 1,2-1,3 λίτρα καυσίμου που παράγεται, έχει δαπανηθεί κατά την παραγωγή 1 λίτρο καυσίμου.

Φυσικά τα παραπάνω δεν ισχύουν, αν η κοινοπραξία Renew Energy και Cal West Ethanol έχει σκοπό να παράγει αιθανόλη ΑΡΧΙΚΑ από καλαμπόκι χρησιμοποιώντας την τεράστια τεχνογνωσία της, ενώ αργότερα λειτουργήσει τα εργοστάσια ως βιοδιυλιστήρια με διάφορες πρώτες ύλες. Εννοείται ότι και στην περίπτωση του καλαμποκιού, το αμερικάνικο μοντέλο παραγωγής αιθανόλης παράγει και άλλα προιόντα όπως πχ DDG (ζωοτροφή) και διοξείδιο του άνθρακα. Το πρόβλημα είναι η πρώτη ύλη (καλαμπόκι).


ΜΙΑ ΒΙΩΣΙΜΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΤΑΣΗ

Η επένδυση που θα έπρεπε να προσανατολιστεί η ΕΒΖ για τη βιοαιθανόλη, είναι η παραγωγή σε ολοκληρωμένα σχήματα ή βιοδιυλιστήρια (Integrated Biorefineries).

Τι είναι τα βιοδιυλιστήρια? Όπως τα γνωστά διυλιστήρια πετρελαίου παράγουν πολλαπλά είδη καυσίμων και προϊόντων, έτσι και τα βιοδιυλιστήρια παράγουν παράλληλα βιοκαύσιμα (αιθανόλη), χημικά, διατροφικά προϊόντα και ζωοτροφές, βιοϋλικά κ.α Επίσης γίνεται ηλεκτροπαραγωγή (και συμπαραγωγή θέρμανσης) ή παραγωγή συνθετικού φυσικού αερίου (SNG) και όλα αυτά με μία και μόνο πρώτη ύλη, τη ΒΙΟΜΑΖΑ (καρπός, υπολείμματα παραγωγής κτλ)



Δηλαδή εκτός από την αιθανόλη που θα είναι το βασικό προϊόν, θα παράγονται συγχρόνως και άλλα προϊόντα ΥΨΗΛΗΣ προστιθέμενης αξίας.

Ένα απλό μοντέλο για τα μεγέθη της Ελλάδας μπορεί να χρησιμοποιεί κυρίως την καλλιέργεια ΓΛΥΚΟΥ ΣΟΡΓΟΥ (φυτό παρόμοιο με το ζαχαροκάλαμο) και το βιοδιυλιστήριο ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ να χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη καλαμπόκι κ.α σιτηρά.

Το σχήμα έχει ως εξής:



Εκτός από τα παραπάνω προϊόντα, θα γίνεται ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ από τα ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ που μπορεί να καλύπτει ΠΛΗΡΩΣ τις ανάγκες του εργοστασίου σε ρεύμα και να περισσεύει και ηλεκτρική ενέργεια προς πώληση.

Από τα λοιπά σιτηρά (καλαμπόκι κτλ) που θα χρησιμοποιούνται στο βιοδιυλιστήριο, εκτός από αιθανόλη θα παράγονται και ζωοτροφές από τα στερεά υπολείμματα της διαδικασίας παραγωγής αιθανόλης (στέμφυλα- Distillers Dried Grains ή DDG). Τα στελέχη (βλαστοί) των καλλιεργειών μπορούν να χρησιμοποιούνται για ηλεκτροπαραγωγή ή παραγωγή βιοαερίου.



Το παραπάνω μοντέλο όπως αυτό περιγράφεται, είναι ένα απλό σχήμα κατάλληλο για την Ελλάδα.

Για καλύτερη κατανόηση των δυνατοτήτων των βιοδιυλιστηρίων στη συνέχεια παρουσιάζεται και ένα μοντέλο ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ (όχι για την Ελλάδα φυσικά) που μελετάται για εφαρμογή στην Κίνα, βασισμένο ΜΟΝΟ στην καλλιέργεια του γλυκού σόργου.


Σχήμα: παράλληλα επίπεδα παραγωγής μεγάλης κλίμακας βιοδιυλιστηρίων
(παράδειγμα για το γλυκό σόργο)



Τέλος, πρέπει να αναφερθεί ότι στα βιοδιυλιστήρια παράγεται, ανάλογα με τις απαιτήσεις της αγοράς και τις επικρατούσες τιμές, εκείνο το «καλάθι» προϊόντων που εξασφαλίζει το καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα. Όπως είναι προφανές πρόκειται για εξαιρετικά ευέλικτα σχήματα παραγωγής.


ΠΡΟΤΑΣΗ

Τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι ΕΡΕΥΝΑ... ΕΡΕΥΝΑ... ΕΡΕΥΝΑ! Χρηματοδοτήστε τα πανεπιστήμια (αντί να κατασπαταλάτε και να «ενθυλακώνετε» τεράστια ποσά κύριοι πολιτικάντηδες) και συνδέστε τα ιδρύματα με την αγορά, ώστε να γίνουν χρήσιμα στην πρακτική εφαρμογή της θεωρητικής γνώσης. Επίσης διαμορφώστε σοβαρά μέτρα πολιτικής στον ενεργειακό και περιβαλλοντικό τομέα διότι οι συνέπειες για τη χώρα μας θα είναι καταστροφικές.

Στην προκειμένη περίπτωση των βιοδιυλιστηρίων πρέπει να βελτιστοποιηθεί μέσω της έρευνας στο σύστημα παραγωγής-επεξεργασίας, καθώς επίσης και να πραγματοποιηθεί έλεγχος του Κύκλου Ζωής του συστήματος πρώτες ύλες/καύσιμη βιοαιθανόλη, με στόχο να ελαχιστοποιηθεί το κόστος παραγωγής βιοαιθανόλης. Επίσης, ο ορθολογικός σχεδιασμός συστήματος εφοδιαστικής (logistics), χρειάζεται περαιτέρω ανάπτυξη και είναι ΚΛΕΙΔΙ στα συστήματα αυτά (για το κόστος παραγωγής) λόγω του τεράστιου όγκου βιομάζας (καρποί, βλαστοί, υπολείμματα) που μεταφέρεται προς τις μονάδες παραγωγής.



ΆΝΤΕ ΜΠΡΕ ΣΟΦΟΙ ΤΗΣ ΕΒΖ ΠΑΡΤΕ ΚΑΙ ΚΑΜΙΑ ΙΔΕΑ ΚΑΙ ΑΦΗΣΤΕ ΤΙΣ @@@@ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΑΙΘΑΝΟΛΗ ΑΠΟ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ. ΔΕΝ ΝΟΜΙΖΩ ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΑΙΟΙ ΤΗΣ ΕΒΖ (ΚΑΙ ΟΙ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑΝΤΗΔΕΣ) ΝΑ ΜΗΝ ΓΝΩΡΙΖΑΝ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ - Ή ΜΗΠΩΣ ΟΤΑΝ ΠΡΩΤΟΜΠΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΑΙΓΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΙΘΑΝΟΛΗΣ ΓΝΩΡΙΖΑΝ ΤΗΝ ΤΥΦΛΑ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΓΕΝΕΣ ΑΥΤΟ ΣΠΟΡ?


Για περισσότερες πληροφορίες στα βιοδιυλιστήρια

Biorefinery Euroview

Integrated Biorefineries

BioreFuture 2008



Για περισσότερες πληροφορίες στην βιοαιθανόλη ΕΔΩ.


Υ.Γ. Βραχυπρόθεσμα, τα παραπάνω μοντέλα είναι το μέλλον στην παραγωγή αιθανόλης, ενώ μεσοπρόθεσμα τα βιοδιυλιστήρια με κατάλληλες μετατροπές θα παράγουν στο απώτερο μέλλον κυρίως κυτταρινική αιθανόλη 2ης γενιάς, όταν ωριμάσει η συγκεκριμένη τεχνολογία για ευρεία βιομηχανική εφαρμογή.

1 Αυγ 2008

ΛΑΣΠΟΛΟΓΙΕΣ

Η αιολική ενέργεια είναι η πιο περιβαλλοντικά φιλική πηγή ενέργειας. Τότε πως γίνεται αυτή η κατ' εξοχή περιβαλλοντική μορφή ενέργειας να βάλλεται για τις αρνητικές επιδράσεις που έχει στο περιβάλλον; Να αντιμετωπίζεται ως επικίνδυνη για το περιβάλλον; Άβυσσος!

Θα περίμενε κανείς ότι κάτω από το βάρος των δραματικών κλιματικών εξελίξεων των τελευταίων εβδομάδων στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, ότι η συζήτηση θα είχε στραφεί στην εύρεση τρόπων για την μεγαλύτερη δυνατή ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), αφού οι ΑΠΕ και η Εξοικονόμηση Ενέργειας συνιστούν την μόνη λύση στην ενεργειακή και κλιματική κρίση που αντιμετωπίζει ο πλανήτης.

Οι πλημμύρες στην Β. Ευρώπη και ξηρασία και πυρκαγιές στην Ν. Ευρώπη δεν είναι τίποτε άλλο από την εξέλιξη των κλιματικών αλλαγών, όπως εγκαίρως είχε περιγράψει η Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής των ΗΕ για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC).

Οι κλιματικές αλλαγές είναι αποτέλεσμα του φαινομένου του θερμοκηπίου το οποίο προκαλείται από την αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου (ΑΦΘ) και κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα.

Τα ΑΦΘ εκλύονται κατά την καύση των ορυκτών καυσίμων, δηλαδή του πετρελαίου, του άνθρακα και του φυσικού αερίου. Τα καύσιμα αυτά ως γνωστόν χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας (ηλεκτρισμός) και για την κίνηση (μεταφορές).

Η προφανής αντίδραση μιας συνετής και πολιτισμένης κοινωνίας σε αυτήν την απειλή είναι η στροφή προς πηγές ενέργειας που δεν εκπέμπουν ΑΦΘ και ο περιορισμός της σπάτάλης στην κατανάλωση ενέργειας..

Αυτή η τόσο προφανής στροφή δεν είναι αποδεκτή από κάποιους από αυτούς των οποίων τα οικονομικά συμφέροντα συνδέονται άρρηκτα με τη συνέχιση και αύξηση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων.


Για να το πετύχουν αυτό έθεσαν δύο στόχους:

1ον : να δημιουργήσουν αμφιβολίες για τα επιστημονικά ευρήματα που αποδείκνυαν ότι οι κλιματικές αλλαγές ήταν μια πραγματικότητα για την οποία ευθυνόταν ο άνθρωπος. Η επίτευξη αυτού του στόχου θα οδηγούσε σε καθυστέρηση στη λήψη μέτρων αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών και άρα συνέχιση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, πρέπει να θεωρήσουμε ότι αυτός ο στόχος επετεύχθη, αφού τα μέτρα που έχουν παρθεί για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών είναι «πολύ λίγα - πολύ αργά». Κάτι που θα φαίνεται όλο και περισσότερο κάθε χρόνο καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα γίνουν καθημερινότητα μας.


2ον : να απαξιώσουν τις εναλλακτικές ενεργειακές λύσεις, για τους ίδιους ως ανωτέρω στόχους, αφού η έλλειψη εναλλακτικής λύσης στα ορυκτά καύσιμα θα οδηγούσε σε καθυστέρηση στην αντικατάσταση τους και άρα συνέχιση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων. Υπήρχε και ένας επιπλέον στόχος που ήταν η προβολή της πυρηνικής ενέργειας ως λύση στο πρόβλημα. Και αυτός ο στόχος επετεύχθη απόλυτα, αφού η αιολική ενέργεια εξακολουθεί να αμφισβητείται. Προσωπικά πιστεύω ότι πρόκειται για την πιο πετυχημένη δυσφημιστική εκστρατεία που έγινε ποτέ, αφού κατάφερε μια εξ ορισμού φιλική προς το περιβάλλον πηγή ενέργειας, όπως είναι η αιολική ενέργεια, να αντιμετωπίζεται σαν η απόλυτη καταστροφή του περιβάλλοντος.

Αυτό λοιπόν, είναι το σκηνικό, η ενεργειακή σκακιέρα, πάνω στην οποία παίζονται δυστυχώς τα ενεργειακά παιχνίδια. Που αφορούν τη ζωή μας και το μέλλον των παιδιών μας, όπως αυτό το θυμωμένο παιδί στην ταινία της Greenpeace.

Τα περισσότερα επιχειρήματα δεν αντέχουν στην βάσανο της εξέτασης μια και στόχο έχουν να δημιουργήσουν αρνητικές εντυπώσεις και φόβο σε αυτούς που δεν έχουν ενημερωθεί, ενώ στερούνται τεκμηρίωσης.

Έτσι κατά καιρούς έχει ακουστεί ότι διώχνουν τα σύννεφα και τη βροχή, ότι εκπέμπουν ραδιενέργεια, ότι προκαλούν καρκίνο, ότι προκαλούν αποβολές σε εγκύους, ότι προκαλούν ερήμωση του τοπίου, μέχρι ότι προκαλούν αλλαγή των σεξουαλικών προτιμήσεων των αιγοπροβάτων!!!!

Όσο και αστεία αν ακούγονται αυτά, είναι ικανά, χρησιμοποιημένα από επιτήδειους λασπολόγους να δημιουργήσουν φόβο, επιφύλαξη και αμφιβολία στον μη ενημερωμένο πολίτη. Και εκεί ακριβώς στοχεύουν.

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι η αιολική ενέργεια πλήττεται εκεί που θα έπρεπε να είναι το αναμφισβήτητα δυνατό της σημείο: στην περιβαλλοντική της διάσταση.

Τα αυταπόδεικτα ανυπόστατα επιχειρήματα-λασπολογίες που αναφέρθηκαν πιο πάνω δεν είναι δυνατόν να ληφθούν σοβαρά υπόψη.

Υπάρχουν όμως και προφανείς απορίες που δημιουργούνται στους πολίτες και σε αυτές οφείλουμε να απαντήσουμε, ακριβώς για να αποτρέψουμε την καλλιέργεια συκοφαντιών.


Γιατί εκεί που απουσιάζει η γνώση και η ενημέρωση βασιλεύει η παραπληροφόρηση.


- Άρθρο του Δρ. Τσιπουρίδη Ιωάννη -


ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ



Ένα καταπληκτικό βίντεο... σε στυλ Τσάρλυ Τσάπλιν.



Mr. Wind
Όλοι μας χρειαζόμαστε κάποιον να μας καταλαβαίνει... να μας αποδέχεται


Η θεωρία peak oil είναι με απλά λόγια η εκτίμηση ότι η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου θα αγγίξει σύντομα το σημείο κορύφωσής της.

Αλλά ας κάνουμε μια ιστορική ανασκόπηση του θέματος:

Η θεωρία " peak oil " διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον γεωλόγο Μάριον Κινγκ Χάμπερτ (M. K. Hubbert), ο οποίος, το 1956, προέβη στην εκτίμηση ότι η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ θα αγγίξει το σημείο κορύφωσής της μεταξύ 1965 και 1970 και έπειτα θα ακολουθούσε πτωτική καμπύλη, γνωστή τώρα ως η καμπύλη του Χάμπερτ.

Η καμπύλη κορύφωσης Χάμπερτ είναι ένα κωδωνοειδές μοντέλο παραγωγής μιας συγκεκριμένης χώρας, περιοχής ή του πλανήτη στη βάση της υπόθεσης ενός συνόλου ανακτήσιμων ποσοτήτων αργού πετρελαίου. Ομως ο Χάμπερτ σχεδόν δεν πρόφτασε να παραδώσει την εργασία του. Δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από τα αφεντικά του στη Shell, οι οποίοι του ζήτησαν να «μετριάσει τη σημασία της». Η απάντησή του ήταν ότι δεν υπήρχε τίποτα να μετριάσει.


Η καμπύλη του M. K. Hubbert και η θεωρία Peak Oil


Από τότε η πετρελαιοβιομηχανία και οι πολιτικοί υποστηρικτές της, κάνουν ό,τι μπορούν για να «υποβαθμίσουν» το μήνυμα ότι το πετρέλαιο είναι μια περιορισμένη πηγή και ότι θα εξαντληθεί κάποια μέρα. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η θεωρία αυτή αντιμετωπιζόταν ως περιθωριακή θεωρία, καθώς περίεργες πρόωρες δηλώσεις και ανακριβείς εκτιμήσεις έπληξαν την αξιοπιστία της.

Γιατί να το έκαναν αυτό, άραγε; Προκειμένου να υπηρετήσουν την κοντόφθαλμη, βραχυπρόθεσμη επιδίωξη κέρδους. Το 2004, η Shell τελικά πιάστηκε να ψεύδεται αναφορικά με την ποσότητα των αποθεμάτων πετρελαίου της. Η εταιρεία «φούσκωσε» τη δηλωμένη ποσότητα των αποθεμάτων πετρελαίου της ώστε να διατηρήσει τις τιμές των μετοχών της υψηλές, διότι ποιος θέλει να επενδύσει σε μια εταιρεία -ή βιομηχανία- που ακολουθεί την πορεία των δεινοσαύρων; Σήμερα πλέον, τα στοιχεία της Energy Information Administration, της στατιστικής υπηρεσίας του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, δείχνουν ότι όντως η αμερικανική παραγωγή πετρελαίου έφθασε στο σημείο κορύφωσής της το 1971.


Παραγωγή και εισαγωγές πετρελαίου των ΗΠΑ την περίοδο 1920-2005

Όπως φαίνεται και στο παραπάνω διάγραμμα, η θεωρία του Χάμπερτ δικαιώνεται πανηγυρικά στην περίπτωση των ΗΠΑ. Πραγματικά όπως είχε προβλέψει, η αμερικάνικη παραγωγή πετρελαίου είχε σημείο κορύφωσής της το 1970-1972 και ακολούθησε πτωτική καμπύλη. Μάλιστα το 2005, οι εισαγωγές πετρελαίου των ΗΠΑ ήταν διπλάσιες από την εγχώρια παραγωγή πετρελαίου, όπως φαίνεται και στο παραπάνω σχήμα.


Γιατί τρομάζει η θεωρία του Peak Oil σήμερα;


Η προέκταση της θεωρίας του Χάμπερτ σε παγκόσμιο επίπεδο τρομοκρατεί. Μία απλοποιημένη ανάλυση της παγκόσμιας πετρελαϊκής πραγματικότητας δίνεται στη συνέχεια:

O όρος "peak oil" δεν σημαίνει την εξάντληση του πετρελαίου, αλλά την εξάντληση του φθηνού πετρελαίου. Όπως κάθε γεγονός έχει αρχή-μέση-τέλος, το ίδιο ισχύει και για το πετρέλαιο. Πρακτικά το peak oil θα ισχύσει όταν δαπανήσουμε τις μισές ποσότητες πετρελαίου του πλανήτη. Ε λοιπόν πολλοί ειδικοί του πετρελαίου έχουν αποφανθεί ότι ήδη έχουμε καταναλώσει το μισό πετρέλαιο του πλανήτη (ή σύντομα θα φτάσουμε στο σημείο αυτό κατά τα επόμενα χρόνια), οπότε σύντομα αρχίζει η αντίστροφη πορεία.

Ας εφαρμόσουμε τώρα τη θεωρία του Χάμπερτ:

Ένας απλός τρόπος για να βρούμε το σημείο Peak Oil είναι η συσχέτιση της πορείας του ρυθμού ανακάλυψης νέων κοιτασμάτων πετρελαίου με την πορεία της παραγωγής πετρελαίου. Αυτό δίνεται στο παρακάτω σχήμα.


Συσχέτιση της ανακάλυψης νέων κοιτασμάτων πετρελαίου (Discovery) με την παραγωγή πετρελαίου (Production)


Στην περίπτωση των ΗΠΑ, το μέγιστο ανακάλυψης νέων κοιτασμάτων ήταν τέλη της δεκαετίας του '30 και το peak oil δηλαδή το μέγιστο της παραγωγής 40 χρόνια αργότερα, περί το 1970.

Σχετικά με τα κοιτάσματα παγκοσμίως, το μέγιστο ανακάλυψης νέων κοιτασμάτων έφτασε στο μέγιστο τέλη της δεκαετίας του '60 και από τότε μειώνονται συνεχώς. Οπότε σύμφωνα με την απλή λογική, αν ισχύσει ότι και στο παράδειγμα των ΗΠΑ, στις μέρες μας κλείνει ο 40ετής κύκλος, οπότε πιθανώς να βρισκόμαστε στο peak oil δηλαδή η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου έχει ήδη αγγίξει ή θα αγγίξει σύντομα το σημείο κορύφωσής της.

Σήμερα καταναλώνουμε πλέον τετραπλάσιο πετρέλαιο από αυτό που ανακαλύπτουμε στα νέα κοιτάσματα
.




Μια απλή εξήγηση της θεωρίας

Τα πράγματα είναι απλά ... οι πετρελαϊκές εταιρείες, έχουν εξορύξει το πετρέλαιο που ήταν εύκολο και οικονομικό να εξορυχθεί. Αυτό το πετρέλαιο βρίσκονταν στο έδαφος και σχετικά κοντά στην επιφάνεια και ήταν χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, γεγονός που έκανε εύκολη τη διύλιση του. Το πετρέλαιο που έχει απομείνει στον πλανήτη είναι πολύ πιθανόν να βρίσκεται σε απόμακρες περιοχές, μακριά από τις αγορές, σε μικρά ή χαμηλής ποιότητας πεδία και για αυτό απαιτούνται περισσότερα χρήματα και ενέργεια για την εξόρυξη και διύλιση του. Επιπλέον, όλα τα πετρελαϊκά πεδία φθάνουν κάποια στιγμή στο σημείο όπου η περαιτέρω εκμετάλλευσή τους δεν είναι ενεργειακά και οικονομικά βιώσιμη. Αν δηλαδή απαιτείται η δαπάνη ενός βαρελιού πετρελαίου για την εξόρυξη ενός βαρελιού πετρελαίου, τότε η περαιτέρω εξόρυξη δεν έχει νόημα, ανεξάρτητα από την τιμή του πετρελαίου. Βλέποντας το παρακάτω διάγραμμα βγάζουμε πολλά συμπεράσματα σχετικά με το μέλλον του πετρελαίου.


Το πετρέλαιο του πλανήτη?


Ορισμένες πολυεθνικές πετρελαϊκές εταιρίες αναγνωρίζουν την ύπαρξη ενδεχόμενου μείωσης της παραγωγής, ενώ άλλες υποστηρίζουν ότι πιο εξελιγμένες τεχνικές εξόρυξης και άλλες τεχνολογικές εξελίξεις θα αντισταθμίσουν την όποια μείωση. Μεταξύ των αισιόδοξων συγκαταλέγονται η Royal Dutch Shell, η BP, η Exxon Mobil και οι χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ. Στις απαισιόδοξες πολυεθνικές περιλαμβάνονται οι ConocoPhillips και Total.


Ορισμένα στοιχεία που πρέπει να μας προβληματίσουν

Το 2002, το βαρέλι πετρελαίου κόστιζε λιγότερο από 20 δολάρια. Σήμερα κοστίζει 130 δολάρια και ακούγονται προβλέψεις για 200 δολάρια τα επόμενα χρόνια. Δεν νομίζω κανένας κουτός να πιστεύει ακόμη ότι φταίνε οι κακοί κερδοσκόποι ... Απλώς το Peak Oil ΙΣΩΣ να επιταχυνθεί τεχνητά, για τον απεγνωσμένο σκοπό κάποιων κερδοσκόπων να κερδίσουν περισσότερα.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η ΒΡ δεν πιστεύει στο peak oil, αλλά θεωρεί ότι εξελιγμένες τεχνικές εξόρυξης και άλλες τεχνολογικές εξελίξεις θα δώσουν λύση στο φαινόμενο. Εγώ λοιπόν ρωτάω: γιατί η ΒΡ έχει επιδοθεί σε ένα τεράστιο πρόγραμμα επενδύσεων σε βιοκαύσιμα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (και πολύ καλά κάνει) και έχει μετατρέψει το σλόγκαν της σε Beyond Petroleum (δηλαδή ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ)?

Στα τέλη του 2006, ο Μάθιου Σίμονς, πρόεδρος επενδυτικής τράπεζας του Χιούστον που ειδικεύεται στον ενεργειακό τομέα, είπε ότι η παραγωγή πετρελαίου ενδέχεται να άγγιξε το σημείο κορύφωσής της τον Δεκέμβριο του 2005. Ο Σίμονς είχε προειδοποιήσει εδώ και καιρό ότι η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα του πλανήτη, η Σαουδική Αραβία, ενδέχεται να μην έχει τα αποθέματα πετρελαίου τα οποία διατείνεται ότι έχει. Τα αποθέματα πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας έχουν τον χαρακτηρισμό "κρατικά μυστικά".

Το 2005, το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ έδωσε στη δημοσιότητα την έκθεση Χιρς, στην οποία εξετάστηκαν οι πιθανές συνέπειες μιας κορύφωσης της παραγωγής πετρελαίου. Οι συντάκτες της έκθεσης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παραγωγή πετρελαίου θα κορυφωθεί απότομα, αλλά ότι απαιτούνταν περισσότερα στοιχεία για τον ορισμό του χρονοδιαγράμματος και ότι η χάραξη και υλοποίηση περιεκτικών στρατηγικών θα μπορούσε να καθυστερήσει τις συνέπειες.

Η παραγωγή στη Ρωσία, τη δεύτερη μετά τη Σαουδική Αραβία μεγαλύτερη πετρελαιοεξαγωγό χώρα στον πλανήτη, μειώνεται προς το παρόν φέτος, μετά από μία δεκαετία ισχυρών ρυθμών αύξησης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας. Πριν από πέντε χρόνια, η παραγωγή ρωσικού αργού σημείωνε αύξηση 12%. Πολλοί περίεργοι τύποι διέδιδαν και διαδίδουν ότι τα κοιτάσματα της Ρωσίας είναι ανεξάντλητα ... πιθανώς να είναι οι ίδιοι που διαδίδουν ότι οι κλιματικές αλλαγές και η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι παραμύθι.

Οι προτεινόμενες ιδέες σχετικά με την κορύφωση της παγκόσμιας παραγωγής ποικίλουν από καταστροφολογικά σενάρια του τύπου "Ερχεται το τέλος του κόσμου" μέχρι εκτιμήσεις ότι η οικονομία της αγοράς θα φέρει σταδιακά στο προσκήνιο εναλλακτικές πηγές ενέργειας σε αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων. Φυσικά συμφωνώ με την τελευταία εκτίμηση και παραθέτω το παρακάτω σχήμα στο οποίο φαίνεται το ενεργειακό παρελθόν, παρόν και μέλλον της ανθρωπότητας.




Κλείνοντας, μνημονεύω τη ρήση κάποιου σοφού ανθρώπου και παραθέτω ένα ντοκιμαντέρ για προβληματισμό όλων μας:



Ευτυχώς, ένα τεράστιο δίκτυο ανεξάρτητων πολιτών, ακαδημαϊκών και υπαλλήλων εταιρειών πετρελαίου που αποστάτησαν, εξακολουθεί να διερευνά την αλήθεια και να προσπαθεί να εκπαιδεύσει το κοινό για το Peak Oil. Μπορείτε να βρείτε τη δουλειά τους σε ιστοσελίδες όπως οι peakoil.com, energybulletin.net και theoildrum.com.






Learn more about Peak Oil at Energy and Capital.