Έχω βαρεθεί να διαβάζω δημοσιεύματα και απόψεις αμαθών, ημιμαθών ή και κατευθυνόμενων πολέμιων των βιοκαυσίμων.

Το σίγουρο είναι ότι ούτε υπάρχει κάποια καλλιέργεια ή μέθοδος – θαύμα για παραγωγή βιοκαυσίμων, ούτε τα βιοκαύσιμα θα λύσουν το ενεργειακό ή το περιβαλλοντικό πρόβλημα του πλανήτη. Δυστυχώς όμως τη δεδομένη χρονική στιγμή, τα μόνα σοβαρά όπλα που έχουμε ενάντια στην κλιματική αλλαγή είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και η ανανεώσιμη ενέργεια συμπεριλαμβανομένων των βιοκαυσίμων (στερεά, υγρά, αέρια). Επιπλέον, εκτός από τα βιοκαύσιμα, δεν υπάρχει καμιά εναλλακτική λύση προς το παρόν για αντικατάσταση των καυσίμων κίνησης, μέχρι να περάσουμε στο καύσιμο υδρογόνο (σε μερικές δεκάδες χρόνια). Έτσι πρέπει να τα βλέπουμε απλά σαν τη γέφυρα που θα μας πάει στο υδρογόνο.



Και μερικές σκέψεις για το φαινόμενο της αύξησης τιμών στα αγροτικά προϊόντα και τις ζωοτροφές, που δυστυχώς πολλά ύποπτα παπαγαλάκια το έχουν συνδέσει αποκλειστικά με τα βιοκαύσιμα. Ίσως έτσι εξυπηρετούν τους ανά τη γη «πετρελαιάδες» ή δίνουν άλλοθι σε εκατομμύρια εταιριών που κερδοσκοπούν, εφαρμόζοντας δυσανάλογες αυξήσεις στα προϊόντα τους (αρτοποιήματα, γαλακτοκομικά, ζυμαρικά κοκ) λόγω αύξησης των πρώτων υλών (δημητριακά, ζωοτροφές).

Σχετικά με το πόσο τα βιοκαύσιμα ανταγωνίζονται τα τρόφιμα και εκτοξεύουν δραματικά τις τιμές, δυο συγκεκριμένα στοιχεία ρίχνουν φως στην παραπληροφόρηση. Στην Ευρώπη λιγότερο από το 2% της ευρωπαϊκής παραγωγής σιτηρών χρησιμοποιήθηκε για παραγωγή βιοκαυσίμων. Επιπλέον, στη Βραζιλία για την οποία γίνεται μεγάλη κουβέντα για τον ανταγωνισμό της γεωργικής γης μεταξύ βιοκαυσίμων και τροφίμων, η αλήθεια είναι ότι μόνο το 0,7% της Βραζιλιάνικης γης καλλιεργείται με ζαχαροκάλαμο (αιθανόλη). Πως γίνεται αυτά τα μικρά μεγέθη να προκαλούν τις τεράστιες αυξήσεις (σύμφωνα με τα παπαγαλάκια) των τροφίμων παγκοσμίως είναι λίγο οξύμωρο. Το μοναδικό προϊόν που πραγματικά επηρεάζεται σήμερα από τα βιοκαύσιμα είναι το καλαμπόκι, λόγω της αμερικάνικης βιομηχανίας αιθανόλης, η οποία πλέον χρησιμοποιεί το 17% του καλαμποκιού που παράγεται στις ΗΠΑ.

Επίσης, το ότι δεν είναι τα βιοκαύσιμα η βασική αιτία της αύξησης τιμών, γίνεται ξεκάθαρο και από το γεγονός ότι οι τεράστιες αυξήσεις αφορούν και τα αγροτικά διατροφικά προϊόντα που δεν σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τα βιοκαύσιμα. Στις μέρες μας εκρηκτικές είναι οι αυξήσεις στο ρύζι όπου η τιμή του το 2008 είναι πενταπλάσια από το 2001 και διπλάσια από το 2007. Τεράστιες είναι και οι αυξήσεις στις τιμές της φακής επίσης. Όπως είναι γνωστό όμως, δεν παράγονται βιοκαύσιμα από ρύζι και φακές !!!

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η βασική αιτία των υψηλών τιμών παγκοσμίως οφείλεται στις μεγάλες και αυξανόμενες ανάγκες σε σιτηρά, γαλακτοκομικά, κρέας, αυγά κ.τ.λ. σε χώρες με το μισό πληθυσμό της γης όπως η Κίνα και η Ινδία, λόγω αλλαγής των διατροφικών συνηθειών. Δηλαδή εκρηκτική ζήτηση χωρίς ανάλογη προσφορά. Λες και δεν δικαιούνται οι «υπανάπτυκτοι» πλουτίζοντας να επιζητούν καλύτερη διατροφή. Υψηλή αύξηση του εισοδήματος σε χαμηλού εισοδήματος χώρες, εύκολα μεταφράζεται σε αύξηση της κατανάλωσης τροφίμων και υιοθέτησης δυτικών καταναλωτικών συνηθειών... Και για να μιλάμε με νούμερα, η παγκόσμια προσφορά τροφίμων αυξάνεται μόνο κατά 1,3% ετησίως, ενώ η ζήτηση κατά 3,4% οπότε τα παγκόσμια αποθέματα μειώνονται συνεχώς.

Παγκόσμια αποθέματα σιταριού (σε ημέρες) την περίοδο 1960-2006

Σκεφτείτε μόνον ένα πράγμα: Στην όμορφη Κίνα, όπου ξαφνικά το παραδάκι έπεσε χοντρό στο τραπέζι, οι φίλοι μας οι Κινέζοι έχουν αρχίσει να αλλάζουν διατροφικές συνήθειες και να τρώγουν ψωμί. Ναι, μέχρι τώρα δεν έτρωγαν. Προτιμούσαν το ρύζι και τα παράγωγά του, ως γνωστόν... (αν αμφιβάλλετε, σκεφτείτε πόσες φορές σας έφεραν ψωμάκια στο κινέζικο της γειτονιάς...). Ε, λοιπόν, με 1,3 δισεκατομμύρια Κινέζους, ξέρετε τι θα γίνει αν ο καθένας τους αρχίσει να τρώει από μία φέτα ψωμί και να πίνει ένα ποτήρι γάλα καθημέρινα; Ξέρετε πού θα πάει η τιμή του σιταριού και του γάλακτος παγκοσμίως;

Πορεία κατά κεφαλήν κατανάλωσης τροφίμων στην Κίνα

Η Κίνα έχει ήδη αντικαταστήσει τις ΗΠΑ στη θέση του πρώτου, παγκοσμίως, αγοραστή βασικών αγαθών, καταναλώνοντας τις μεγαλύτερες ποσότητες σιτηρών, κρέατος, άνθρακα (εκτός πετρελαίου) και χάλυβα. Η Κίνα πλέον έφτασε να καταναλώνει σήμερα το 25% της παγκόσμιας παραγωγής κρέατος ενώ δεν είναι λίγοι οι ειδικοί, που προβλέπουν άμεση μεγάλη αύξηση της τιμής των τροφίμων ζωικής προέλευσης και για πρώτη φορά αναφέρονται ακόμη και σε μια ελλειμματική Ευρωπαϊκή Ένωση, στους τομείς παραγωγής γάλακτος και κρέατος (θυμηθείτε τα βουνά σιταριού και βουτύρου και τις λίμνες γάλακτος που οδήγησαν σε αναθεωρήσεις της ΚΑΠ - έχουν ξαφνικά τελειώσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση !!!).

Σχετικά με την Ελλάδα, πρέπει να τονιστεί ότι το ύψος των αυξήσεων των τιμών στη χώρα μας είναι δυσανάλογο ως προς την αύξηση της τιμής των δημητριακών διεθνώς. Οφείλεται κυρίως στην ολιγοπωλιακή δομή της εγχώριας αγοράς τροφίμων, στην αδυναμία του καταναλωτικού κινήματος και τέλος, στην ανυπαρξία συνεταιριστικών μορφών εμπορίας τροφίμων.

Στο θέμα μας: τα βιοκαύσιμα είναι σε «βρεφική ηλικία» σήμερα και σύντομα (τα επόμενα 5-10 χρόνια) τα βιοκαύσιμα πρώτης γενιάς θα αντικατασταθούν από τα δεύτερης γενιάς όπως η κυτταρινική αιθανόλη και το βιοντήζελ από βιομάζα, που παράγονται από μη διατροφικές πρώτες ύλες. Επιπλέον η χρήση μη διατροφικών καλλιεργειών (πχ αγριαγκινάρα ή γαϊδουράγκαθο, ινώδες σόργο, καλάμι, κεχρί) σε περιθωριακά (άγονα και ακαλλιέργητα) εδάφη θα βοηθήσει διότι υπάρχει πεδίο δόξας λαμπρό για παραγωγή αγρο-πελλέτας (θέρμανση, ηλεκτροπαραγωγή). Όταν συμβεί αυτό, και δεν χρησιμοποιείται καλαμπόκι (γιατί σήμερα ελάχιστο σιτάρι χρησιμοποιείται για αιθανόλη) για τα βιοκαύσιμα, ΔΕΝ βλέπω να μειώνονται δραματικά οι τιμές των σιτηρών (και λοιπών αγαθών - γαλακτοκομικά, κρέας κλπ) αισθητά. Οι τιμές θα σταθεροποιηθούν σε χαμηλότερα επίπεδα μόνο όταν επέλθει μεσοπρόθεσμα μία νέα ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Οι προοπτικές είναι μάλλον δυσοίωνες, αφού σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες του τομέα των σιτηρών η διαμορφωθείσα κατάσταση προβλέπεται να διαρκέσει για τα επόμενα 3 έως 5 χρόνια και με την προοπτική οι τιμές να ισορροπήσουν σε υψηλότερα επίπεδα από τα σημερινά. Σ' αυτό θα συντελέσει η αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής διότι χώρες όπως η Ρωσία, το Καζακστάν, η Ουκρανία και η Πολωνία βελτιώνουν τις επιδόσεις τους στην παραγωγή δημητριακών, ενώ η Κίνα αναπτύσσει συνεχώς τις τεράστιες δυνατότητες παραγωγής που διαθέτει. Είναι πιθανό μεσοπρόθεσμα να υπάρξει μια εντελώς αντίθετη εξέλιξη, δηλαδή μια μείωση των τιμών των δημητριακών ως συνέπεια της μεγάλης αύξησης της παραγωγής στις πιο πάνω χώρες.

Σε έκθεσή της για την ευρωπαϊκή γεωργία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι οι τιμές των περισσότερων γεωργικών προϊόντων θα παραμείνουν υψηλές μέχρι το 2014, αλλά σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που σημειώθηκαν πρόσφατα, ωθούμενες από την αυξανόμενη ζήτηση στην αγορά των τροφίμων και τις νέες κυβερνητικές πολιτικές αναφορικά με τα βιοκαύσιμα.

Πολλοί επίσης αγνοούν ότι οι εκτάσεις γης που μπορούν να καλλιεργηθούν στον πλανήτη, δεν έχουν εξαντληθεί. Για του λόγου το αληθές, στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται η μη χρησιμοποιημένη καλλιεργήσιμη γη διαφόρων χωρών. Μέρος αυτής της γης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καλλιέργεια ενεργειακών και διατροφικών φυτών, χωρίς να θέτονται σε κίνδυνο οι δασικές περιοχές ή η ύπαρξη ή η συρρίκνωση των καλλιεργούμενων περιοχών που χρησιμοποιούνται για τη θρέψη των ανθρώπων.



Διάγραμμα: Καλλιεργήσιμες και ακαλλιέργητες εκτάσεις γης διαφόρων χωρών το 2004 (FAO, 2007)


Επιπλέον, πρέπει ο καθένας να καταλάβει ότι όπως κάθε τομέας εξελίσσεται σύμφωνα με τα νέα δεδομένα που χαρακτηρίζουν την κάθε εποχή, έτσι και η γεωργία δεν αποτελεί εξαίρεση. Σήμερα για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών, κατ’ άτομο απαιτούνται μόνο 2000-3000 Kcal (θερμίδες) ημερησίως ενώ η μέση κατ’ άτομο κατανάλωση ενέργειας είναι πολλαπλάσια και ανέρχεται για παράδειγμα στην Ελλάδα σε 70.000-80.000 Kcal/ημέρα ενώ στις ΗΠΑ σε 200.000 Kcal/ημέρα, με τάση συνεχούς αυξήσεως. Η διατήρηση των τιμών του πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα σημαίνει ότι οτιδήποτε μπορεί να γίνει ενέργεια, θα γίνει ενέργεια. Το δίλημμα βιοκαύσιμα ή τρόφιμα είναι κρίσιμο, διότι από την απάντησή του θα κριθεί σε σημαντικό βαθμό αν οι καταναλωτές θα πληρώνουν ακριβότερα τρόφιμα για να έχουν λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση ή το αντίθετο.



Ως αποτέλεσμα της εκρηκτικής ενεργειακής ζήτησης που προκαλείται από το κουτό, αχόρταγο και αυτοκαταστροφικό είδος του ζωικού βασιλείου που ονομάζεται άνθρωπος, σήμερα πλέον η παραδοσιακή γεωργία των 3F (Food - Feed - Fibre δηλαδή Τροφή - Ζωοτροφή - Ίνα) έχει μετατραπεί σε γεωργία των 4F (+ Fuels δηλ. Καύσιμα). Βέβαια ο άνθρωπος είναι ιστορικά μονοδιάστατος (1F δηλ. Foolish δηλ. ΑΝΟΗΤΟΣ)... Ειδικά ο χορτάτος άνθρωπος. Διότι χορτάτοι ήσαν εκείνοι που αποφάσισαν να οδηγήσουν το καλαμπόκι στα ρεζερβουάρ των αυτοκινήτων αντί για τα στομάχια των ανθρώπων. Ας δουν εκείνοι που έχουν τη δύναμη να το κάνουν, πως θα αποκλιμακώσουν την τρέλα, στρεφόμενοι σε μη διατροφικές πηγές βιοκαυσίμων. Πριν φτάσουμε στην... ανθρωποφαγία...