GreenDream

Παραδοσιακές καλλιέργειες, ό­πως οπωρώνες και ελαιώνες προκειμένου να επιβιώσουν στο νέο...περιβάλλον, δεν α­ποκλείεται, σύμφωνα με τους ειδικούς, να «μετακομίσουν» από τα πεδινά σε μεγαλύτερα υψόμετρα, όπως και σε βορειότερες περιοχές με πιο ψυχρό κλίμα. Ο αγροτικός τομέας θα είναι σταδιακά εκτεθειμένος και σε μεγαλύτερο ρίσκο αυξάνοντας κατ' επέκταση τον κίνδυνο για την επάρκεια των τροφίμων πανευρωπαϊκά.

Το βέβαιο είναι ότι η Ελλά­δα από μόνη της δεν μπορεί να αποφύγει την παγκόσμια κλι­ματική αλλαγή, ωστόσο, όπως σημειώνουν ειδικοί επιστήμο­νες, μπορεί να αναλάβει γεν­ναίες δράσεις μείωσης των εκ­πομπών αερίων θερμοκηπίου, συμμετέχοντας ενεργά στην πα­γκόσμια προσπάθεια. Ειδικά στον αγροτικό τομέα, με γνώ­μονα τις προβλέψεις για αύξη­ση της συχνότητας και της σφο­δρότητας των ακραίων καιρι­κών συνθηκών (καταιγίδες, πλημμύρες, καύσωνες, ξηρα­σία) στην περιοχή της Νοτια­νατολικής Μεσογείου, οι κι­νήσεις θα πρέπει να είναι ά­μεσες και να κινούνται στην κατεύθυνση αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών.

Μελέτη του Εθνικού Αστε­ροσκοπείου Αθηνών προβλέ­πει ότι στη χώρα μας θα μειω­θούν δραματικά οι βροχοπτώ­σεις, ενώ θα ενταθούν τα φαι­νόμενα της ξηρασίας και της ερημοποίησης. Για την Ελλάδα προβλέπεται ότι η ετήσια βρο­χόπτωση θα μειωθεί κατά 5%-20%, με μεγαλύτερη μείωση σης καλοκαιρινές βροχοπτώσεις. Έτσι, περιοχές που έχουν ήδη φτάσει ή πλησιάζουν τα όρια ε­ξάντλησης των αποθεμάτων τους, μπορούν να μπουν σε πα­ρατεταμένη περίοδο ξηρασίας.

Αυτό σημαίνει ότι οι σοδειές θα μειωθούν απότομα σε πολ­λές περιοχές, καθώς θα αυξά­νονται οι θερμοκρασίες και θα υπάρχει όλο και μεγαλύτερη έλλειψη νερού. Υπό αυτές τις συνθήκες αυτό μεταφράζεται σε αυξανόμενο ρίσκο για το α­γροτικό εισόδημα και μπορούν επίσης να σημαίνουν κίνδυνο για την επάρκεια των τροφί­μων σε συγκεκριμένες περιο­χές της Ευρώπης και να οδη­γήσουν σε αυξημένη μεταβολή των τιμών. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, έγινε αισθητή μία σημαντική πτώση στην παρα­γωγή σταφυλιών (30%), ελαι­ολάδου (20%), δημητριακών και βαμβακιού (15-20%), ως α­ποτέλεσμα της περσινής α­νομβρίας κατά τη χειμερινή πε­ρίοδο και της έντονης ξηρασίας του φετινού καλοκαιριού.

Οι επιπτώσεις της μελλο­ντικής κλιματικής αλλαγής στη γεωργία, αναμένεται να είναι αρνητικές. Μέχρι σήμερα έ­χουν μελετηθεί οι επιπτώσεις στα σιτηρά (καλαμπόκι, στάρι), στα αμπέλια, τα εσπεριδοειδή και το βαμβάκι. Συγκεκριμένα, για το καλαμπόκι ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή αλ­λά και την καλλιεργούμενη ποικιλία, η στρεμματική από­δοση αναμένεται να μειωθεί κατά 12%-55%, ενώ στο στάρι κατά 33%-41%. Εκρηκτικό μείγμα με ανυ­πολόγιστες οικονομικό-κοινωνικές διαστάσεις για την α­γροτική μας οικονομία δεν α­ποτελεί μόνο η έλλειψη νερού αλλά και εντατική γεωργία.

Το καμπανάκι του κινδύ­νου έχουν κρούσει από καιρό οι επιστήμονες, οι οποίοι προ­ειδοποιούν ότι το 35% των ελ­ληνικών εδαφών κινδυνεύει να μετατραπεί σε Σαχάρα, κα­θώς αντιμετωπίζει υψηλό κίν­δυνο ερημοποίησης λόγω της μακροχρόνιας υποβάθμισης που προκαλούν μια σειρά από δυσμενείς για το περιβάλλον παράγοντες, όπως η εντατική άσκηση της αγροτικής δρα­στηριότητας. Στην Ελλάδα, τα μισά από τα καλλιεργούμενα από το 1950, με εντατικό ρυθ­μό, εδάφη θεωρούνται υποβαθμισμένα και απαιτούνται δεκάδες ή και εκατοντάδες χρόνια για τον επανασχηματισμό τους, ενώ σε πολλές περιπτώ­σεις η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Εθνικής Επιτροπής για την Καταπολέ­μηση της Ερημοποίησης, το 35% των ελληνικών εδαφών αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο ε­ρημοποίησης, ένα άλλο 35% α­πειλείται αρκετά, ενώ 16% δεν απειλείται προς το παρόν.

Οι καμένες περιοχές της Πελοποννήσου έχουν ενταχθεί στις περιοχές υψηλού κινδύνου για ερημοποίηση, ενώ στις ζώνες υψηλού ρίσκου βρίσκο­νται ήδη η Στερεά Ελλάδα, η ορεινή ζώνη των Ιονίων Νή­σων, τα νησιά του Αιγαίου, η Εύβοια, η ανατολική Κρήτη και τμήματα της Θεσσαλίας, Μα­κεδονίας και Θράκης. Συγκεκριμένα στην Ελλά­δα υπολογίζεται ότι πρέπει να βγουν εκτός εκμετάλλευσης 3 εκατ. στρέμματα, δηλαδή το 8% της γεωργικής γης, διότι βρίσκονται σε κατάσταση ερημο­ποίησης. Το ίδιο ισχύει και για το 15% των παραθαλάσσιων πεδινών περιοχών, δηλαδή πε­ρίπου 6 εκατ. στρέμματα που καλλιεργούνται υπερενταπκά.

Αρνητικός παράγοντας για την εικόνα των εδαφών είναι η μονοκαλλιέργεια με σιτηρά και η γενικά η εφαρμογή υ­ψηλών δόσεων λιπασμάτων που περιέχουν στην σύνθεση τους αμμωνία. Στην εποχή μας, το φαινόμενο έχει επιταχυνθεί λόγω της υπερεκμετάλλευσης των αγροτικών εκτάσεων, της υπερκατανάλωσης νερού αλ­λά και των ακραίων καιρικών φαινομένων. Η αδυναμία των εδαφών να παραμείνουν παραγωγικά θα οδηγήσει ακόμα περισσότερους αγρότες στην ε­γκατάλειψη της γης και στη με­τανάστευσή τους στα ήδη βε­βαρημένα αστικά κέντρα. Μεγάλο ρόλο στην αποφυ­γή των απωλειών νερού παί­ζει και η διατήρηση του δάσους, το οποίο πρέπει να προστα­τευθεί πάση θυσία. Εξάλλου, οι συνέπειες από τις καταστρο­φικές πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού στη χώρα μας έχουν ήδη γίνει ορατές.